Groningse dichter Atze van Wieren ontdekte Spinoza. "Ja, er is veel eeuwigheid in mij.”

Drie weken terug, op zaterdag 30 september 2017, verscheen de derde dichtbundel van de Groningse dichter

Atze van Wieren, Eeuwig leven. IJzer, 2017 – 80 blz. €14,50

In deze bundel staat het idee centraal dat het universum begin noch einde heeft en dat de mens geroepen is zijn plaats daarin te bepalen en, belangrijker, zin moet zien te geven aan zijn korte verblijf op deze planeet. [IJzer]

Vandaag verscheen in Dagblad van het Noorden een artikel van Joep van Ruiten over de bundel en een gesprekje met de dichter, getiteld “Atze van Wieren: De ontdekking van het eeuwig leven.” [Cf.]

“Vijftien jaar geleden zat ik op de knieën in De Slegte in Leeuwarden en trok ik de Ethica van Spinoza uit de kast”, vertelt hij.

“Het was een oud boekje. Ik sloeg het open. Eerste hoofdstuk: ‘Over god’. Verder bladerend stuitte ik op de opmerking ‘Als je nog in een persoonlijke god gelooft, kan ik je niet serieus nemen’. Boek gekocht. Boek gelezen. Wat beslist niet meeviel, want het zijn net wiskunde-formules. Maar ik heb doorgezet en toen werd ik gegrepen.”

Zie verder bij Dagblad van het Noorden en de website van Atze van Wieren

The Baruch Spinoza Handbook will answer all of your needs, and much more.

Ik wist niet wat ik zag (was nog niet eerder op mijn pad tegengekomen):

Eliana Webster, The Baruch Spinoza Handbook - Everything You Need To Know About Baruch Spinoza. Emereo Publishing, 2016 [cf. Kobo]

De titel die ik dit blog meegeef, komt uit de blurb.

Je kunt het hier inkijken en versteld staan van de zeer gevarieerde hoofdstuktiteltjes: het kijkt wel een verzameling blogs... Enfin, nuttig 't 'n keer bekeken te hebben.

 

 

Ja, het wezen van een ding is een eeuwige waarheid

Dit blog is mijn antwoord op het gastblog dat Henk Keizer vanochtend inbracht: "GODS VERSTAND EN HET STERRENBEELD HOND (1/17S)", waarin hij onder andere zegt dat ik ten onrechte geschreven zou hebben dat volgens Spinoza het wezen van een mens een eeuwige waarheid is. Volgens hem was dat niet de opvatting van Spinoza. In dit blog zal ik aantonen dat Spinoza dat inderdaad schreef (meermaals) en dat hij meende wat hij schreef - en Henk zelf haal ik aan als mijn getuige...
   
In de TIE § 100 lezen we: “Voor het zwakke menselijke verstand zou het immers onmogelijk zijn om de reeks van veranderlijke individuele dingen te vervolgen, niet alleen omdat het er ontelbaar vele zijn, maar vooral ook omdat voor een en hetzelfde ontelbare omstandigheden er de oorzaak van kunnen zijn ofwel dat het bestaat ofwel dat het niet bestaat. Uiteindelijk is er tussen hun bestaan en hun wezen geen enkele relatie, of anders gezegd hun bestaan is geen eeuwige waarheid.” Onuitgesproken, maar duidelijk geïmpliceerd: hun wezen is een eeuwige waarheid. Dat is één plaats.

Website ASK vernieuwd

De Amsterdamse Spinoza Kring heeft z’n website een opfrisbeurt gegeven. Ziet er goed uit! Nu maar hopen dat er ook vaker nieuws op wordt gebracht – dat was een beetje achtergebleven. Maar deze vernieuwing is een goed teken.

 

Localizing Spinoza's Ethics?

't Departimento de Filosofia aan de Universidade de São Paulo, Brazilië organiseert op 31 oktober 2017 een bijeenkomst onder de titel “Localizing Spinoza’s Ethics,” waarbij op ’t affiche Spinoza een balk door z’n ogen krijgt! Zo doe je dat toch niet!

GODS VERSTAND EN HET STERRENBEELD HOND (1/17S)

In een reactie op het blog van vrijdag 13 oktober 2017: ”Charles Jarrett’s fraaie uitleg van hoe de ‘parabel’ van het sterrenbeeld Hond en de blaffende hond moet worden verstaan,” vroeg Henk Keizer  zich af “of Jarrets analyse volledig is.” Spinoza geeft in het scholium 1/17s  ter verduidelijking het voorbeeld van een mens die de oorzaak is van het bestaan van een ander mens; welke rol speelt dat voorbeeld in zijn betoog?… Henk wilde daarover graag een gastblog schrijven. Dat komt hierna,  eerst nog even dit ter inleiding:

Spinoza gebruikte al eerder de beeldspraak met het sterrenbeeld de hond en het blaffende dier de hond
Op diverse plaatsen in de Cogitata Metaphysica  (CM II/7, 8 10 en 11) zijn Gods verstand en wil niet van zijn macht en essentie te onderscheiden; zij zijn dus één en het zelfde. Vandaar ook “dat de kennis Gods met de menselijke kennis niet meer en misschien wel veel minder overeen komt dan het sterrenbeeld de hond met het blaffende dier de hond” (p. 193). Deze beeldspraak is duidelijk van Spinoza. In de Ethica (1/17s) neemt Spinoza een heel andere positie in; dan hoort Gods verstand niet meer tot zijn essentie; en vertolkt die vergelijking van sterrenbeeld hond met blaffende hond niet meer zijn positie (hetgeen velen niet door hebben, overigens – daarover ging dat vorige blog). Maar onduidelijk blijft of Spinoza in de CM zijn eigen inzichten verwoordt en later bij voortschrijdend inzicht van gedachten is veranderd, of dat hij toen al opvattingen verwoordde die volgens hem bij Descartes zouden passen, maar waarmee hij bij het schrijven van de CM het al niet eens was. Deze vraag is hier alleen maar gesteld en komt verder niet meer aan de orde.

Inderdaad geeft Spinoza het voorbeeld m.b.t. mensen die andere mensen tot bestaan brengen. Hij komt met een tussenbetoogje binnen het grotere betoog om het axioma te illustreren: “het veroorzaakte verschilt van zijn oorzaak juist in datgene wat het van zijn oorzaak ontvangen heeft.” Dit is niet waarop Spinoza ook een reductio ad absurdum gaat doorvoeren, zoals hij in het hoofdbetoog doet, want hij heeft de waarheid ervan juist nodig om er zijn hoofdbetoog op te baseren. We lezen daar (ik neem voor het gemak de vertaling van Van Suchtelen]:

“Want het veroorzaakte verschilt van zijn oorzaak juist in datgene wat het van zijn oorzaak ontvangen heeft. Zoo is bijvoorbeeld een mensch de oorzaak van het bestaan, niet echter van het wezen van een anderen mensch; dat immers is een eeuwige waarheid: en derhalve kunnen zij in hun wezen geheel overeenkomen, terwijl zij in hun bestaan moeten verschillen; vandaar dat wanneer het bestaan van den een te niet gaat, niet tevens dat van den ander te niet zal gaan; terwijl wanneer het wezen van den een vernietigd kon worden en valsch kon blijken, ook tevens het wezen van den ander vernietigd zou zijn. Daarom moet een ding dat oorzaak is zoowel van het wezen als van het bestaan van een of andere uitwerking, van een zoodanige uitwerking verschillen zoowel ten opzichte van zijn wezen als ten opzichte van zijn bestaan.”

Charles Jarrett gebruikt dit tussenbetoogje niet in zijn reconstructie van het hoofdbetoog en mist daarmee m.i. niets. Net zoals ook Alexandre Koyré in zijn gezaghebbende artikel uit 1950 met geen woord rept over dat stukje tekst over de mens. Zie

Alexandre Koyré: “Le Chien, constellation céleste, et le chien, animal aboyant“ door Oberto Marrama vertaald en ingeleid als “The dog that is a heavenly constellation and the dog that is a barking animal” (1950): Introduction and Translation Oberto Marrama, Université du Québec à Trois-Rivières [cf. academia.edu]

Henk Keizer betrekt dat gedeelte wel in zijn hierna volgende gastblog. Hij ontwaart een hypothetisch karakter in dat stukje tekst, maar geeft toe dat het toch niet in het hoofdbetoog wordt meegenomen.

Hier volgt dan het stuk van Henk Keizer.
 

Là est la formidable grandeur du titan Baruch Spinoza.

 

Het Centre Marxiste-Léniniste-Maoïste [Belgique] is sinds enige dagen bezig met een serie over Spinoza – de titaan Baruch Spinoza.

Het begon op 10 oktober 2017 met

Spinoza, l’Éthique - 1ère partie : l’affirmation de la primauté de l’univers [cf.]
Waarin wordt uitgelegd dat Spinoza uiteraard een grote materialist is. Hij gebruikte “Dieu comme concept pour parler de l’univers”, God als een concept om over het universum te spreken. En uitgelegd wordt waarom “burgerlijke commentatoren” helemaal niets van Spinoza begrijpen.

Er zijn al drie delen in de reeks verschenen:

Spinoza, l’Éthique - 2e partie : le retour à Aristote et son dépassement averroïste [cf.]

Spinoza, l’Éthique - 3e partie : la cosmologie matérialiste de Spinoza, au-delà d’Averroès [cf.]

De rest houdt u zelf wel bij als u geïnteresseerd bent?
Maar kom aan, ik vul 19 oktober de twee volgende delen aan:

17 octobre 2017: Spinoza, l’Éthique - 4e partie : l’humanité, composante de la nature [cf.]

19 octobre 2017: Spinoza, l’Éthique - 5ème partie : l’épicurisme comme morale matérielle naturelle et « divine » [cf.] 

 21 octobre 2017:  Spinoza, l’Éthique - 6ème partie : science et morale de la totalité [cf.]