„Freiheit ist immer Freiheit des Andersdenkenden.“
Rosa Luxemburg in Die Russische Revolution.
Rosa Luxemburg in Die Russische Revolution.
Vandaag,
15 januari 2019, is het 100 jaar geleden dat Rosa Luxemburg vermoord werd. Een goede aanleiding
om na te gaan of en hoe deze joodse intellectuele strijdster in verband te brengen is met Spinoza.
In
de nacht van 15 op 16 januari 1919 werden Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht
gevangengenomen, ondervraagd in het Berlijnse Edenhotel en in de nabije
Tiergarten vermoord door Hermann Wilhelm Souchon, lid van een Freikorps
(Marine-Brigade Ehrardt). Het lijk van Rosa Luxemburg werd in het
Landwehrkanaal gegooid ter hoogte van de Liechtensteinbrücke. In dit kanaal
werden in de loop van de daarop volgende weken nog honderden vermoorde
(vermeende) spartakisten gegooid. Pas op 31 mei werd het lichaam van Luxemburg
opgevist uit een sluis. Ze werd op 13 juni 1919 bij Liebknecht begraven op het
Zentralfriedhof in Berlin-Friedrichsfelde. [nl.Wiki]
Ze
was in 1871 in Zamosc, toen Russisch Polen, geboren als Rozalia Luksenburg, de
jongste dochter van een geassimileerde joodse familie van kooplieden. Thuis
spraken ze Pools, geen Jiddisch. Toen ze twee jaar was verhuisde het gezin naar Warschau,
waar ze na de lagere school een Russischtalig gymnasium bezocht. Gedurende haar schoolperiode sloot
ze zich al aan bij de revolutionaire beweging. Ze studeerde aan de universiteit
van Zürich en was oprichter van de Sociaal Democratische Partij van Polen en
Lithauwen. In 1898 werd Rosa Luxemburg Duits staatsburger. Na het begin van de
Wereldoorlog in 1914 stichtte ze samen met Karl Liebknecht de Spartakusbund die
tegen de oorlog was, Marx en Engels volgde en revolutionaire doeleinden had. Het grootste deel van
WO I bracht ze in de gevangenis door, van waaruit ze de beweging met
geschriften leidde. Ze stond positief tegenover de Russische Oktoberrevolutie,
maar bekritiseerde de partijdictatuur van Lenin en de Bolsjewieken. Op 14 december
1918 riepen zij en Liebkncht een Raden Republiek uit en eiste ze machtsafstand der militairen. Begin
1919 vormden ze de Spartakusbund om tot de Duitse Communistische
Partij [KPD], waarvoor zij het programma schreef.
Nadat de Spartakusopstand
zoals de algemene staking en gewapende strijd die in Berlijn in samenhang met
de Novemberrevolutie van 5 – 12 januari 1919 plaats had werd genoemd (hoewel
die niet door de Spartakusbund resp. de KPD georganiseerd was, die er echter –
eenmaal uitgebroken -wel aan deel nam), neergeslagen was, werden zij, Liebknecht en Luxenburg, een paar
dagen later doodgeschoten door leden van het
Freikorps; ik begon er het blog mee. [cf. de.wiki,
de.wiki
en hier]
Nu
dan over of en hoe zij met Spinoza in verband te brengen is. 
